Review: Ik werk al (ik krijg er alleen niet voor betaald), Lynn Berger

Hup, iedereen aan het werk (en het liefst voltijds). Zowel de Nederlandse als de Belgische overheid stimuleert voltijds werk opdat er zoveel mogelijk belastinggeld naar de staatskas vloeit. Er is alleen één probleem… En daarover schreef journalist Lynn Berger een belangrijk boek waarin ze de gevolgen van de grootste, onzichtbare strijd van onze tijd toont: die tussen betaald en onbetaald werk.

Nederland blinkt uit in deeltijdwerk. Bijna de helft van de Nederlanders met een job werkt deeltijds. Zo’n 70% van de werkende vrouwen en 20% van de werkende mannen. Geen enkel land doet hen dit na.

Waarom werken er in Nederland zoveel vrouwen deeltijds?

Het hoog aantal deeltijds werkende vrouwen is te verklaren door in de geschiedenis van Nederland te duiken. Na WO II kon een heel gezin leven van één arbeidsloon. De man werkte buitenshuis en zorgde voor het geld terwijl de vrouw binnenshuis de zorg voor het huishouden en gezin op haar nam.

Daarnaast trof de Nederlandse overheid veel maatregelen waardoor gegarandeerd werd dat vrouwen konden thuisblijven om voor hun kroost te zorgen. Sterker nog: getrouwde vrouwen werden zelfs ontmoedigd om betaald werk te doen. Volgens Lynn Berger hadden veel organisaties tot ver in de jaren '50 de gewoonte om vrouwen te ontslaan zodra ze trouwden.

Steeds minder gezinnen konden na verloop van tijd nog rondkomen met één inkomen. Ook zag de overheid het belang in van vrouwen die buitenshuis werken; maar niet zoveel als de mannen. In de Nederlandse cultuur is het nog steeds belangrijk dat vrouwen tijd maken voor hun gezin.

'Weet je wat Nederlanders doen wanneer ze niet op hun werk zijn? Dan zorgen ze voor hun kinderen, ouders en naasten. Kortom: dan werken ze óók. Ze worden er alleen niet voor betaald.'

Het werk dat al het andere werk mogelijk maakt

Nu is deeltijdwerk een probleem, want het gaat niet goed met de economie. Er komt te weinig geld binnen in de staatskas, er zijn veel openstaande vacatures - vooral in het onderwijs, de zorg en kinderopvang - en dan is er ook nog de vergrijzing. Dus, vrouwen moeten meer uren betaald werken.

Maar wie kinderen voedt en wast, voor een naaste zorgt die ziek is of slecht ter been, gratis en voor niets het huis schoonmaakt en boodschappen doet, is ook aan het werk. Dit onbetaald werk is eveneens belangrijk voor de maatschappij en heel waardevol. Zoals Lynn zegt, 'het is het werk dat al het andere werk mogelijk maakt'.

'Dit werk, dit onbetaalde werk, vraagt om bescherming. Omdat de tijd om te zorgen anders nog meer wordt opgeslokt door een kapitalistisch systeem dat betaald werk boven alles stelt en alleen oog heeft voor productiviteit en groei.'

De strijd tussen betaald en onbetaald werk

Vrouwen nemen nog steeds grotendeels de huishoudelijke taken op zich, ondervinden meer ‘emotionele belasting’ (denk aan het bijhouden van boodschappenlijstjes of afspraken) en brengen vaak meer tijd door met de kinderen.

Deze ongelijke verdeling van betaald en onbetaald werk is niet goed voor zowel vrouwen als mannen. Veel vrouwen werken deeltijds zodat zij hun onbetaald werk kunnen combineren met een job, terwijl van mannen verwacht wordt dat zij voltijds buitenshuis werken.

Het werk mag beter verdeeld worden zodat vrouwen meer betaald kunnen worden, maar ook (en vooral) omdat mannen dan meer kunnen zorgen. Hierdoor komen de lasten van zorg niet langer onevenredig terecht op de schouders van vrouwen én kunnen meer mannen genieten van de voldoening die zorgtaken geven.

Lynn is hoopgevend en benoemt meerdere concrete stappen die gezet kunnen worden door werkgevers, de overheid en jijzelf. Er is immers meer in het leven dan betaald werk.

Dit vond ik ervan

★★★★☆

Dit boek raakte een gevoelige snaar bij mij. Ook ik vind dat het reilen en zeilen van een gezinsleven, al dan niet met kinderen, vaak onderschat wordt. Er kruipt wekelijks veel tijd in huishoudelijke en zorgtaken. Lynns oproep om deze taken ook te zien als werk, is meer dan terecht.

Ondanks de geschiedenisles en de economische termen leest Lynns pleidooi heel gemakkelijk dankzij haar vlotte schrijfstijl. Ze toont aan dat we de vraagstukken over personeelstekorten, gebrek aan kinderopvang, de vergrijzing, … enkel kunnen beantwoorden wanneer we inzien dat zorg ook werken is. Haar betoog doet nadenken en biedt een andere kijk op deeltijds werk.

Zelf lezen?

‘Ik werk al (ik krijg er alleen niet voor betaald)', Lynn Berger, 120 pagina’s, 2023.

Je kan het boek o.a. kopen bij Amazon, Bol.com, Bookspot of breng een bezoekje aan de bibliotheek in jouw buurt.